Huidziekten (Dermatologie): Ziekten en symptomen

Goedaardige huidtumoren zijn plaatselijke opeenhopingen van weefsels of cellen die (in tegenstelling tot kwaadaardige huidtumoren) de omliggende lichaamsweefsels niet binnendringen of vernietigen en niet uitzaaien naar andere lichaamsdelen. Goedaardige huidtumoren kunnen ontstaan uit verschillende huidbestanddelen, bijvoorbeeld uit bindweefselvezels (gesteelde fibromen en dermatofibromen), uit bloedvaten (angioma), uit pigmentcellen (naevi), of uit haar-, talg- of zweetklieren.

De oorzaak van goedaardige huidafwijkingen is vaak onduidelijk. Mogelijk zorgen bepaalde afwijkingen in het erfelijk materiaal ervoor dat de gevoeligheid voor deze huidafwijkingen verhoogd wordt.

Dit zijn abnormale huidcellen, pigmentcellen met inwendige afwijkingen. Ze worden precancereus genoemd omdat ze eventueel kunnen ontaarden in kankercellen. Actinische keratose kan evolueren naar een spinocellulaire carcinoom en een dysplastische pigmentcel kan evolueren naar een melanoom.

Detectie en behandeling van actinische keratose en dysplastische naevus is aangewezen om evolutie naar echte kankercellen, respectievelijk een spinocellulair carcinoom en een melanoom te vermijden.

Kwaadaardige huidtumoren ontstaan wanneer gewone huidcellen ontaarden in kwaadaardige cellen die ongeremd kunnen delen. Ze kunnen bij groei de omliggende huidweefsels binnendringen en vernietigen en soms uitzaaien naar andere lichaamsdelen.

Volgens de meest recente cijfers ontwikkelt 1 op 6 Belgen tijdens zijn leven een huidtumor. De meest voorkomende huidtumoren (75%) zijn basocellulaire carcinomen, deze tumoren groeien plaatselijk en zaaien gelukkig niet uit.

De spinocellulaire carcinomen (13%) kunnen soms uitzaaien, ze worden best zo vroeg mogelijk onderkend en behandeld. En melanoma (10%) zaaien vroegtijdig uit; snelle opsporing en behandeling is aangewezen.

Dermatoscopie is een kunst op zich en elke dermatoloog is grondig getraind om de criteria te kunnen herkennen die eigen zijn aan een melanoom en andere (pre)kwaadaardige huidletsels.

Een dermatoscoop is een klein apparaat te vergelijken met een vergrootglas, waarmee we pigmentvlekken beter kunnen analyseren dan door ze louter te kijken met het blote oog.
De werking is gebaseerd op:

• Optische vergroting: de pigmentvlek wordt vergroot en de structuren worden duidelijker zichtbaar.
• Minimale reflectie en maximale penetratie van invallend licht: de hoornlaag (de bovenste laag van onze huid) wordt doorzichtig en hierdoor kan de dermatoloog structuren zien die gelegen zijn in de onderhuid en die normaal niet zichtbaar zijn met het blote oog.

Acne ontstaat door een ontsteking van de talgklieren die hoofdzakelijk op het gelaat, de borst en de rug voorkomen. Acne is herkenbaar aan mee-eters (comedonen) of verstopte poriën, rode pukkels en puisten.

Veel mensen spreken ook wel over “jeugdpuistjes” omdat vooral tieners last hebben van acne. Na het 40ste levensjaar komt acne praktisch bijna niet meer voor. Meestal gaat acne vanzelf weer over. Toch heeft acne vaak een ernstige impact op de levenskwaliteit van adolescenten of veroorzaakt deze acne ernstige littekens op latere leeftijd waardoor een behandeling nodig kan zijn.

Actinische keratose wordt beschouwd als een beschadiging van de huid door de zon op langere termijn. De huid ziet er dan rood, ruw en schilferig uit. Dit is vooral zichtbaar op het hoofd en de handen en komt het vaakst voor bij mensen met een lichte huid.

Meer info over actinische keratose vind je hier.

Couperose is meestal te herkennen aan abnormale roodverkleuring van de wangen en/of de neus, soms ook van het voorhoofd of de kin. Couperose wordt veroorzaakt door kleine uitgezette haarvaatjes in de huid. Couperose is een cosmetisch storende, maar ongevaarlijke huidaandoening en kunnen we behandelen met een laser.

Eczeem is een ontstekingsreactie van de huid die roodheid, bultjes en blaasjes, schilfering, zwelling veroorzaakt wat meestal gepaard gaat met jeuk. Krabben aan eczeem verergert de jeuk waardoor de plekken pijn gaan doen en in het ergste geval opengaan en bloeden. Daarom is het aan te raden niet te krabben.

Er bestaan vele vormen van eczeem naargelang de oorzaak – zoals:

• Seborroïsch eczeem komt vooral voor op plaatsen waar veel talgklieren zitten, met name het hoofd en de borst. Deze vorm van eczeem geeft roodheid met schilfers en wordt in verband gebracht met een gist (pityrosporon) op de huid.
• Contacteczeem ontstaat door een reactie op een product of stof waar de huid mee in aanraking komt. Contacteczeem kent een irritatieve vorm en een allergische vorm door overgevoeligheid voor een product.
• Asteatotisch eczeem of uitdrogingseczeem ontstaat door uitdroging van de huid en komt voornamelijk voor op de benen.
• Dyshidrotisch eczeem doet zich voor op de handen en voeten en kenmerkt zich door blaasjes die kunnen samenvloeien tot blaren op de huid.
• Constitutioneel of atopisch eczeem kan voorkomen van de geboorte of in de eerste levensjaren. In de beginfase krijgt de patiënt dan vooral uitslag in het gelaat (ook wel dauwworm genoemd), later uit het eczeem zich typisch in de knie- en elleboogplooien. De oorzaak van deze vorm van eczeem is niet gekend maar is wel vaak erfelijk. Het eczeem vertoont een op- en neergaand verloop en verdwijnt meestal spontaan na de puberteit.

Iedereen verliest dagelijks een 100-tal haren. Pas wanneer u aanzienlijk meer haren verliest spreken we van haaruitval. Daarbij onderscheiden we algemene haaruitval (alopecie) en haaruitval waarbij er kale plekken ontstaan (alopecia areata).

• Alopecie kan een gevolg zijn van hormonen (androgenen, zoals bij het mannelijke type haaruitval) of door een stoornis in de haarcyclus – bijvoorbeeld na zwangerschap, narcose of ziekte.
• Bij alopecia areata ontstaan kalende plekken op de hoofdhuid of elders op het lichaam. De oorzaak van deze kalende plekken zijn vaak stressfactoren. Over het algemeen is een alopecia areata van voorbijgaande aard.

Er zijn verschillende soorten huidinfecties.

• Zo is er bijvoorbeeld de “krentenbaard” (impetigo), een infectie veroorzaakt door bacteriën (streptokokken of stafylokokken) waarbij er blaasjes ontstaan die zich verder ontwikkelen tot blaren en wonden met een gelige korst.
• Bij wondroos (erysipelas) is een infectie van de huid en het onderliggende weefsel door of streptokokken of stafylokokken die via een wondje in de huid binnendringen. Wie last heeft van wondroos voelt zich ziek, heeft vaak koorts en heeft last van een plaatselijke rode huid, meestal op de benen.
• Schimmelinfecties zien er vaak uit als rode vlekken met rand van schilfers. De vlekken breiden zich ringvormig uit en worden in de volksmond ook wel eens “Katharina wielen” genoemd. Schimmels kunnen ook de nagels infecteren waardoor de nagel gaat verkleuren en verdikken.

De drie bekendste types huidkanker zijn basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom.

• Het basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende huidkanker bij vooral ouderen. Het is een relatief onschuldige huidkanker die in principe niet uitzaait.
• Plaveiselcelcarcinoom komt minder vaak voor en kan zich (soms) wel uitzaaien. Zowel basaalcel- als plaveiselcelcarcinoom worden in verband gebracht met blootstelling aan de zon.
• Melanoom is de agressiefste vorm van huidkanker en ontstaat uit de pigmentcellen van de huid: aanvankelijk onschuldige moedervlekken worden dan kwaadaardig, mogelijk door blootstelling aan de zon. Wordt deze huidkanker tijdig ontdekt, dan is hij goed te genezen. Bij laattijdige vaststelling kan een kwaadaardig melanoom levensbedreigend worden.

Netelroos (urticaria) is een huidaandoening waarbij patiënten last hebben van jeukende rode vlekken en bulten. De vlekken en bulten komen en gaan, ze zijn van korte of middellange duur en verplaatsen zich vaak. Netelroos is meestal tijdelijk, maar ook heel wat mensen hebben er chronische last van, wat veel gevolgen heeft voor de levenskwaliteit. Zo’n 20 procent van de bevolking krijgt gedurende zijn leven wel eens te maken met urticaria.

Moedervlekken (officiële benaming: naevus naevocellularis) zijn een ophoping van (vaak) pigmentvormende cellen. Moedervlekken zien er uit als bruine vlekjes en ontstaan meestal pas in de eerste levensjaren. Soms zijn ze ook zwart of zelfs een beetje licht van kleur. De ene is plat en de ander kan bol zijn. Ook de grootte kan sterk verschillen. Elk mens heeft gemiddeld zo’n 25 moedervlekken. Dermatologen kunnen moedervlekken wegsnijden of -branden als deze bijvoorbeeld last veroorzaken omdat ze ver uitsteken of gewoon omdat het niet mooi is. Ook kan je bij een dermatoloog laten onderzoeken of bepaalde moedervlekken goed- of kwaadaardig zijn.

Worden moedervlekken groter, veranderen ze van kleur of van vorm, gaan ze bloeden, jeuken of doen ze pijn? Dan ga je voor de zekerheid best eens langs een dermatoloog.

Vitiligo is een huidaandoening waarbij huid en haar pigment verliezen zodat er witte plekken van verschillende grootte en vorm ontstaan. Bij ongeveer de helft van de mensen ontstaat de huidziekte voor hun 20e levensjaar. De vlekken zijn niet gevaarlijk en kunnen overal op het lichaam voorkomen. Ze variëren in grootte en kleur, waarbij de rand vaak donkerder is dan de normale huid. Vitiligo komt vaak symmetrisch op het lichaam voor. De precieze oorzaak van dit pigmentverlies is niet gekend. Vitiligo wordt gerekend tot de auto-immuunziekten waarbij het lichaamseigen immuunsysteem het in dit geval verkeerdelijk gemunt heeft op het lichaamseigen pigment.

Pityriasis versicolor is een onschuldige huidaandoening veroorzaakt door een gist (pityrosporon) die vrijwel iedereen op de huid heeft. Bij de meeste mensen leidt dit niet tot klachten. Enkel bij een vette huid of overmatig zweten kunnen er gekleurde, licht schilferende plekken ontstaan. Er bestaat ook een witte vorm, de zogenaamde pityriasis versicolor achromians.

Psoriasis is een chronische ontstekingsziekte van de huid, waarbij huidcellen, geprikkeld door het immuunsysteem, overdreven beginnen te groeien. Typische kenmerken zijn rode, schilferende vlekken, meestal op de ellebogen, knieën en hoofdhuid. Deze ziekte is niet besmettelijk en kan helaas nog niet definitief genezen worden, wel onder controle gehouden worden.

De precieze oorzaak is niet bekend. Bij ongeveer een derde van de patiënten komt het in de familie voor, wat wijst op een erfelijke oorzaak. Maar niet iedereen bij wie psoriasis in de genen zit krijgt ook effectief psoriasis. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de precieze combinatie van verschillende genen. Naast de genetische aanleg kunnen ook omgevingsfactoren een rol spelen bij het , opflakkeren en/of verergeren van deze huidaandoening – zoals huidinfecties en -verwondingen, infecties (zoals keelinfecties door streptokokken), bepaalde medicamenten (denk aan bepaalde geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk, malaria, depressie), stress, invloed van hormonen (bijvoorbeeld bij menstruatie) of soms ook blootstelling aan de zon en roken.

Dit is een huidaandoening in het gelaat. Kenmerkt zich door roodheid en haarvaatjes (couperose ) op de wangen. Ook kunnen er pukkels en puistjes voorkomen.

Schurft is een besmettelijke huidziekte veroorzaakt door schurftmijt, een parasiet die zich ophoudt in de opperhuid. Dit zorgt (vooral ’s nachts) voor veel jeuk.

Wratten zijn het gevolg van een virus (humaan papillomavirus of HPV). Ze veroorzaken goedaardige huidgezwelletjes die meestal op de handen en voeten zitten, maar in principe overal op de huid kunnen voorkomen.

• Wratten rond de geslachtorganen worden condylomata genoemd en besmetting gebeurt vaak via seksueel contact. Daarom worden ze gerekend tot de seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA).
• Parelwratjes (mollusca) zijn bolhoedvormige bobbeltjes veroorzaakt door een virus. Deze komen vooral voor bij kinderen.
• Ouderdomswratten zijn goedaardige aangroeisels van de huid en verschijnen veelal vanaf het 50e levensjaar. Hoe ouder hoe meer kans op het ontstaan van deze wratten. Ouderdomswratten zien er eerst uit als geel bruine vlekken die later verheven, dikker, bloemkoolachtig en wratachtig worden. Ze hebben niets te maken met klassieke wratten en zijn ook niet besmettelijk.