GZA Ziekenhuizen werkt mee aan internationale studie naar duurzamere CT-scans met behulp van AI

De CT-scan is een van de meest voorkomende medische beeldvormingsmethoden in de gezondheidszorg: jaarlijks worden er wereldwijd ruim 300 miljoen CT-scans gemaakt. Om die CT-scans duurzamer te maken, ontwikkelde de Universiteit van Oxford de methode ‘CT Digital Contrast’. Daarbij hoeft er geen contrastvloeistof bij de patiënt ingespoten te worden voor het onderzoek, maar genereert artificiële intelligentie (AI) nadien een digitaal contrast op de beelden van de scan. Dat levert voordelen op voor de patiënt, maar ook voor het milieu. GZA Ziekenhuizen werd als één van de twee enige Belgische ziekenhuizen geselecteerd om mee te werken aan de studie.

Hoge CO2-voetafdruk

Een CT-scan is een soort 3D-foto van de binnenkant van je lichaam, die gemaakt wordt met behulp van röntgenstralen. Zo kan de arts zien of er afwijkingen zijn aan je botten (bv. een breuk) of organen (bv. een tumor, ontsteking of abces).

CT-scans zijn echter niet zo milieuvriendelijk: de gemiddelde CO2-voetafdruk bedraagt zo’n 9 kg per scan. Dat komt onder meer door het wegwerpmateriaal dat ter voorbereiding van de scan wordt gebruikt (bv. naald, verband, verpakking) en de energie die nodig is om de scan te maken. Daarnaast vereist ongeveer 60 % van de CT-scans (180 miljoen/jaar wereldwijd) een injectie met gejodeerde contrastvloeistof, die bepaalde aandoeningen op de scan doet kleuren en zo beter zichtbaar maakt. Die contrastvloeistof wordt niet door het lichaam opgenomen, maar met de urine uitgescheiden, waardoor farmaceutisch afval vrijkomt in het rioolwater en de biodiversiteit stroomafwaarts beïnvloedt. Daar willen wetenschappers verandering in brengen.

CT Digital Contrast

Professor Regent Lee is chirurg-wetenschapper-ondernemer aan de Universiteit van Oxford en wetenschappelijk coördinator van het NetZeroAICT Consortium. Met zijn team ontwikkelde hij de wetenschappelijke basis voor een nieuwe baanbrekende methode: ‘CT Digital Contrast’.

Bij een normale CT-scan met contrastvloeistof, gaat de patiënt vaak twee keer onder de scanner: één keer vooraleer de contrastvloeistof werd ingespoten, en één keer nadat de contrastvloeistof werd ingespoten. Zo kan de arts nadien beide beelden – met en zonder contrast – vergelijken.

Bij CT Digital Contrast hoeft de patiënt geen contrastvloeistof ingespoten te krijgen, en volstaat het om één scan te maken. Na die scan genereert een AI-algoritme (artificiële intelligentie) het contrast digitaal en legt dit over het originele CT-beeld zonder contrast. Dat heeft heel wat voordelen:

• Voor patiënten heeft CT Digital Contrast als voordeel dat er geen injectie met contrastvloeistof nodig is en dat één scan volstaat. Daardoor verlaagt de blootstelling aan straling en eventuele complicaties die daarmee samenhangen.
• Doordat er maar één scan nodig is in plaats van twee, ontstaat er tijdswinst. Daardoor verkorten de wachttijden voor CT-scans.
• Dankzij CT Digital Contrast verkleint de ecologische voetafdruk van CT-scans: doordat er geen injectie met contrastvloeistof nodig is, is er geen afval van wegwerpnaalden, verpakking of verband en komt het farmaceutisch afval niet meer in het rioolwater terecht. Doordat één scan volstaat, verbruikt de scanner ook minder energie.

Internationale databank van CT-beelden

Om de CT Digital Contrast-technologie verder te onderzoeken en ontwikkelen, richtte professor Regent Lee een internationaal consortium (AICT) op, waar GZA Ziekenhuizen deel van uitmaakt, samen met een 10-tal andere ziekenhuisgroepen uit verschillende landen over de hele wereld (behalve België ook Frankrijk, Griekenland, Polen, Engeland, Schotland, Australië, Brazilië). De ziekenhuisgroepen werken mee aan een grote databank van CT-beelden, die nodig is om de AI-technologie voor CT Digital Contrast verder te ontwikkelen en te trainen. Het gaat over een databank van 1 miljoen CT-scans, wat overeenkomt met zo’n 500 miljoen foto’s. GZA Ziekenhuizen schrijft bovendien mee aan het ethisch kader om het internationaal delen van die gegevens volledig volgens de Europese privacywetgeving te laten verlopen.

Het project wordt mede gefinancierd door het Horizon Europe Research and Innovation-programma van de Europese Unie.