Wat is Actinische keratose?
Actinische keratosen of zonlichtbeschadigingen bestaat uit ruw aanvoelende, schilferende plekjes op de huid. Ze zijn lichtrood tot roodbruin gekleurd met een ruw witgeel oppervlak. Ze komen vooral voor op delen van de huid die veel aan de zon zijn blootgesteld zoals gezicht, oren, decolleté, handen en (kale) schedel. De plekjes ontstaan geleidelijk, jeuken meestal niet en zijn niet pijnlijk. Soms zijn er slechts enkele plekjes, maar vaak is een groter gebied van de huid aangetast. Actinische keratosen ontstaat door te veel UV-straling, via de zon of de zonnebank. De huidcellen zijn beschadigd, waardoor deze niet meer normaal delen en groeien. Actinische keratose wordt gezien als voorloper van het plaveiselcelcarcinoom, een kwaadaardige huidtumor. Het is daarom belangrijk tijdig het plekje met actinische keratose te behandelen om zo het risico op plaveiselcelcarcinoomvorming te verkleinen.
Preventie
- Bescherming tegen de zon
- Jaarlijkse controle (of frequenter, afhankelijk van het aantal letsels)
Behandeling
Indien het gaat om een enkel plekje of een klein aantal plekjes, dan is bevriezing een optie. Na een bevriezing met vloeibare stikstof ontstaat een blaar onder het letsel, waardoor de actinische huidcellen worden afgestoten.
Voordeel is dat dit een snelle, eenvoudige en goedkope behandeling is. Nadeel is dat deze behandeling pijnlijk kan zijn. Door bevriezing kan het pigment verdwijnen met een wit litteken tot gevolg. Een ander nadeel is de behoorlijk grote kans op terugkeer van de actinische keratose. Grotere gebieden of letsels kunnen we niet met vloeibare stikstof behandelen.
Imiquimod is een middel dat je eigen afweersysteem activeert om de actinische cellen op te ruimen. Imiquimod werkt alleen in op de beschadigde cellen. Het heeft geen effect op de gezonde huid. Wel kunnen andere plekjes die door de zon beschadigd zijn, maar die je nog niet met het blote oog kan waarnemen, ook reageren op de behandeling met Imiquimod.
Deze behandeling kunt u zelf thuis toepassen. De eerste behandeling met de Aldara-crème bij actinische keratose duurt vier weken. De crème moet drie dagen per week aangebracht worden op de aangetaste huid. Vervolgens wordt er gedurende vier weken niet behandeld. Na deze rustperiode zal de dermatoloog een controle inplannen om te beoordelen of de behandeling succesvol was. Wanneer hij nog actinische keratosen ziet, wordt de behandeling herhaald.
5-fluorouracil (5-FU) is een celgroeiremmende stof (een cytostaticum). De kankercellen in de huid nemen dit bestanddeel op, waardoor de celgroei en celdeling afremt. De crème dient twee keer per dag gedurende drie tot vier weken op de aangedane huid gesmeerd te worden. Vanwege de bijwerkingen dient de crème nauwkeurig op de letsels te worden aangebracht.
Tijdens de eerste weken van de behandeling zal de huid er waarschijnlijk eerder slechter uitzien alvorens te verbeteren. De huid kan vurig rood worden en er kunnen korsten en wondjes ontstaan. Breek de behandeling niet af. De huid geneest en nadien wordt de huid weer mooi glad. Als je je toch zorgen maakt om één van deze gevolgen, neemt u best contact op met uw dermatoloog.
Bij fotodynamische therapie smeren we op de aangedane huid een porfyrine crème. Deze crème zorgt ervoor dat de beschadigde cellen gevoelig worden voor licht. Na 3 uur afgedekt intrekken belichten we de huid met een speciale lamp om de beschadigde cellen kapot te maken. Deze behandeling vindt plaats in het ziekenhuis.
Retinoïden (afgeleid van vitamine A-zuur) zorgen in crème- of tabletvorm voor een verbetering van de normale opbouw van de huid. We gebruiken ze bij milde vormen van actinische keratose waarbij een groot gebied is aangedaan of als aanvullende behandeling bovenop de genoemde alternatieven.
De werkzame stof in Picato, ingenol-mebutaat, is op twee manieren werkzaam. Eenmaal de gel op de huid is aangebracht en door de huidcellen is opgenomen, heeft de stof een direct toxisch effect op de cellen en stimuleert deze een ontstekingsreactie. Samen leiden deze werkingsmechanismen tot het afsterven van de aangetaste cellen. Picato wordt enkel gebruikt wanneer de door actinische keratose aangedane huidlaag niet verdikt of gezwollen is.